با شرایط جدیدی که دامن گیر تعداد زیادی از هموطنان متقاضی ویزای توریستی در ترکیه شده هم اکنون شاهد بروز یک پدیدۀ ناهنجار جدید دیگر هم هستیم بنام پناهندگی در کشور ترکیه که درصورت عدم کنترل این وضعیت ممکن است نوع برخورد ادارات دولتی و مهاجرت ترکیه با شهروندان ایرانی را به شدت تحت تاثیر قرارداده و درصورتیکه از کنترل خارج شود حتی منجر به کاهش مدت ویزای عادی ایرانیان (سه ماهه) و یا لغو آن شود.
متاسفانه تعداد زیادی از هموطنان در سردرگمی حاصل از رد درخواست اقامت و یا ترس از رد آن، تحت تاثیر راهنماییهای غلط و با تصمیمی احساسی اقدام به ثبت پرونده های پناهندگی در نمایندگیهای UN واقع در ترکیه نموده اند و روزانه نیز بر تعداد این افراد افزوده میشود.
این دسته از هموطنان به دلایل گوناگون ازجمله نداشتن تمکن مالی برای خرید ملک یا نشان دادن اسناد درآمد خود، و بعضاً به دلیل اطلاع از سفید نبودن پروندۀ سوءپیشینه و یا حتی در اثر اشتباهات جزعی که در زمانبندی انجام امور اقامتی داشته اند از دریافت اقامت قانونی یا تلاش مجدد برای آن منصرف شده اند.
با ابراز تاسف از مشکلات پیش آمده برای هموطنان باید توجه داشت که برخی از آنان به هیچ عنوان حاضر به بازگشت (حتی موقت) به ایران نیستند و هرکدام دلایل خاص خود را دارند که البته عمده ترین آن مسائل روحی و روانی است. به هر حال هجوم گسترده و یکبارۀ این عزیزان برای دریافت پناهندگی، آن هم بدون اطلاع از عواقب آن معضلات فراوانی را ایجاد کرده و با گذشت زمان این مشکلات حل که نه، اما بیشتر خواهند شد.
با علم به اینکه چنین اقداماتی برای هر فرد موجی از مشکلات آشنا و ناآشنا ایجاد میکند سعی داریم صرفاً به خلاصه ای از مشکلات شناخته شده و عمومی در این حوزه اشاره کنیم، بماند مشکلات ناشناخته ای که ممکن است بسته به شرایط هرفردی متفاوت باشند. ضمن اینکه ادامۀ این وضعیت ممکن است شرایط ایرانیان مقیم و مسافران را نیز تغییر دهد و منجر به تجدید نظرهایی درخصوص معافیت ویزا از سوی وزارت خارجۀ ترکیه شود (ترکیه درمورد مسالۀ کنترل مهاجران و پناهجویان در خط مقدم قرار دارد و از این لحاظ بخصوص تحت فشار شدید کشورهای اروپایی در اجرای توافقات با آنها جدیت کافی دارد).
❗️وضعیت فعلی پناهندگان در تمام جهان و مشکلات حاصل از جنگهای خاورمیانه به هیچ عنوان به نفع پروندۀ پناهندگی ایرانیان نیست. در حال حاضر کشورهای مختلف بسیار بیشتر از ظرفیت افکار عمومی خود ناگزیر به قبول آوارگان جنگی شده اند. طبیعتاً اولویت از لحاظ “فقدان ایمنی زیستی” در کشور متبوع مختص همین آوارگان جنگی در خاورمیانه است. ایرانیان برای قبولاندن پرونده های پناهندگی خود تحت عنوان ساده ای چون “حق زندگی” شانسی ندارند. اخیراً حتی شاهد موج بازگرداندن پناهجویان افغانستانی از آلمان و ترکیه هستیم، این را درنظر بگیریم که وضعیت امنیتی در افغانستان فقط مقدار کمی از سوریه بهتر است!
❗️دفاتر UN در ترکیه رابطۀ مستقیمی با ادارۀ مهاجرت ترکیه دارند و به راحتی از سابقۀ درخواست اقامت توریستی افراد مطلع خواهند شد، درصورتیکه افراد متقاضی نتوانند اثبات کنند که در این فاصله اتفاق موثری رخ داده که شرایط زندگی و ایمنی آنان را تغییر داده بلافاصله با رد درخواست مواجه خواهند شد و برای اخراج به ادارۀ مهاجرت معرفی میشوند.
❗️اگر به هر دلیلی از سر شانس و اقبال (!) پروندۀ آنان در نوبت بررسی قرار گیرد و یا حتی پناهندگی در ترکیه آنان مورد قبول واقع شود باید مطلع باشند که شرایط پناهندگان در ترکیه بسیار دشوار است. پناهندگان در ترکیه حق انجام هیچگونه فعالیت تجاری اعم از کار برای دیگران یا سرمایه گذاری را ندارند و تا ابد میبایست با کمک هزینۀ ناچیز دولتی زندگی کنند، کنترل این وضعیت با جدیت از سوی ادارۀ امور پناهندگان و ادارۀ مهاجرت ترکیه انجام میشود و هیچ راه دومی ندارد. پناهندگان در ترکیه حق انتخابی برای تعیین محل زندگی خود ندارند و این ادارۀ مهاجرت و پلیس امنیت ترکیه است که باتوجه به موضوع پرونده ها آنان را دسته بندی کرده و مشخص میکند که در چه شهر و محلی زندگی کنند و این شرایط تقریباً شبیه به زندگی در اردوگاههاست. این وضعیت با سختگیری توسط پلیس کنترل میشود بطوریکه افراد میبایست در فواصل زمانی مشخصی برای اعلام حضور به ادارۀ پلیس آن محل مراجعه نمایند. اوراق شناسایی آنان نیز محدود به رفت و آمد در همان شهر است و اگر بدون کسب اجازه در شهرهای دیگری رویت شوند بازداشت و بازگردانده خواهند شد و در صورت تکرار وضعیت بسیار دشواری را تجربه خواند کرد. پناهندگان در ترکیه هیچگاه شهروند نخواهند شد مگر بواسطۀ ایجاد نسبت سببی با یک شهروند ترکیه، یعنی ازدواج. پناهندگان در ترکیه هیچگونه حق مالکیت خصوصی اموال منقول و غیرمنقولی را ندارند مگر مقدار محدود و مشخصی از وسایل شخصی. دریافت مجوز سفر از ترکیه به کشورهای ثالث امری نزدیک به محال است. فرزندان این افراد برای تحصیل به محیطهای چندان سالم و مثبتی دسترسی نخواهند داشت. تغییر وضعیت از پناهندگی به انواع اقامت قانونی عادی تقریباً محال است مگر موارد بسیار خاص و مبهمی که مقامات را به این نتیجه برساند که تغییر طبیعی شرایط وضعیت پناهنده را عوض نموده و اغلب نتیجه گیری به سوی تامین شدن حداقل های زندگی در کشور مبدا است که منجر به بازگرداندن پناهندگان میشود.
❗️اگر هموطنان از مصائب پناهندگی در ترکیه مطلع باشند و بخواهند برای عزیمت نهایی به یک کشور ثالث پناهجوپذیر/مهاجرپذیر درخواست خود را ثبت نمایند و به شکل معجزه آسایی در میان این همه اولویت از اتباع دیگر کشورهای جنگزده موفق شوند که پروندۀ خود را در پروسۀ بررسی قرار دهند پس باید بدانند که روند بررسی در حد یک عمر طولانی و طاقت فرساست و در این مدت هم شرایط زندگی آنان نه در حد همان پناهندگان ساکن ترکیه بلکه با کیفیتی کمتر خواهد بود! در انتهای این پروسه هم رد شدن درخواست افراد امری بسیار طبیعی و فراگیر است، آن هم به قیمت تلف شدن سالهای زیادی از زندگی در شرایط روحی و زیستی بسیار نامناسب.
❗️درهر نقطه از این پروسۀ پناهندگی، افراد میتوانند آنرا رها و برای بازگشت به کشور اقدام نمایند. در اینصورت هموطنان باید بدانند که وجود سابقه ای از این دست هرچند مانع از بازگشت آنان به ایران نمیشود اما از دید نظام جمهوری اسلامی بصورت لکه ای سیاه در پروندۀ ایشان درج میگردد. در ادامه و عزیمت به وطن باتوجه به پروندۀ افراد برخوردهای قضایی ممکن شامل یک یا چندمورد باشد، از بازجویی و بازداشتهای موقت گرفته تا محرومیت از گذرنامه یا اتهامات جدی تری که منجر به سوءپیشینه و زندان شوند.
نویسنده مطلب : آقای وحید اصلانی
جهت مطالعه مطلب مرتبط به لینک